Η απάντηση στο ερώτημα αν ο Καποδίστριας κυβέρνησε δικτατορικά – μια συζήτηση που ανακινήθηκε πριν κάποιες εβδομάδες από την γνωστή δήλωση μέλους της Επιτροπής 2021 – είναι στην πραγματικότητα εξαιρετικά απλή και είχε δοθεί πριν από δεκαετίες από έναν Ιταλό αριστερό διανοούμενο.

Η αστική τάξη, υποστήριζε ο Ιταλός σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι, είναι γραφτό να αυτοκαταστραφεί διότι «έχει χάσει κάθε αίσθηση της ιερότητας». Δεν το είπε φυσικά για αυτόν που έκανε την αρχική δήλωση για τον Καποδίστρια, ούτε πολύ περισσότερο για το «τουίτ» (τοτεμική λέξη στην αντι-ηρωική εποχή μας) με το οποίο απάντησε η Επιτροπή στις αντιδράσεις για τον χαρακτηρισμό του Καποδίστρια περίπου ως «φασίστα» – διότι μη γελιόμαστε, στο λεξιλόγιο του μέσου Έλληνα σήμερα αυτός ο όρος υπάρχει μόνο ως αντιδιαστολή προς την αδιαμφισβήτητη, και άρα καθαγιασμένη, «δημοκρατικότητα».

Το επίμαχο στοιχείο της υπόθεσης δεν είναι η αρχική, προκλητική για χάρη της πρόκλησης, δήλωση ενός ιστορικού, αλλά το «διευκρινιστικό τουίτ» της Επιτροπής που καταδεικνύει αυτό ακριβώς που θα έπρεπε να απασχολήσει όσους πίστεψαν ότι με τα συγκαταβατικά επιχειρήματά τους δικαιολόγησαν τον «απολυταρχισμό» του Κυβερνήτη. Ωστόσο, μπορούμε και οφείλουμε να εστιάσουμε σε μία παράμετρο που χωρίζει την αστική (δεν θα πούμε «δεξιά», γιατί δεν το επιτρέπουν οι ίδιοι στον εαυτό τους) από την αριστερή ιδεολογία, σαν γρανιτένιο τείχος.

Η αστική ιδεολογία δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει το «Zeitgeist» από τη «μυθολογία», τον πεπερασμένο Υλισμό από την άφθαρτη Μεταφυσική. Από την ώρα που ανασύρθηκε η αρχική δήλωση, διάφοροι θιγμένοι βάλθηκαν να μιλούν περιπαθώς για τις ιστορικές συνθήκες, ότι η Ελλάδα τότε ήταν περίπου συγκρίσιμη με το χάος μεταποικιακών αφρικανικών κρατών, δεν υπήρχαν θεσμοί, εκείνοι που σκότωσαν τον Κυβερνήτη κάθε άλλο παρά τυραννοκτόνοι ήταν, και λοιπά πολλά.

Ταυτόχρονα όμως το απαντητικό τουίτ της Επιτροπής εισερχόταν ήδη στο βασίλειο της λήθης, δηλώνοντας ότι δουλειά της για τα 200χρονα του ’21 είναι να αφήσει «να αναδειχθούν όλες οι απόψεις, όλες οι κριτικές». Φαντάζεται κανείς την ικανοποίηση του συντάκτη αυτής τη βαρύγδουπης δήλωσης για το πώς κατάφερε περίτεχνα να αφήσει χώρο για «αιρετικές» απόψεις όπως προστάζει η σύγχρονη κουλτούρα αποδόμησης των πάντων, χωρίς όμως να προσβάλλει τις ευαισθησίες και τις βεβαιότητες του «αστικού κόσμου» που υπερήφανα εκπροσωπεί η σημερινή κυβέρνηση. Δυστυχώς, η ανιαρή επανάληψη της ιδεολογίας του «απολύτως τίποτα» ακυρώνει τον ίδιο τον γύρο του θριάμβου.

Για να μην πελαγοδρομούμε: Ο Κοραής δεν συμπαθούσε τον Καποδίστρια. Ο Καποδίστριας δεν συμπαθούσε τη Φιλική Εταιρεία. Ο Στέφανος Κουμανούδης, ορθολογιστής διαφωτιστής του οποίου η προσωπικότητα και το έργο θα μπορούσαν κάλλιστα να γίνουν το λάβαρο των σημερινών «μεταρρυθμιστών», υπεραμυνόταν της φυλετικής καθαρότητας του Ελληνισμού και τα είχε βάλει με τον Παπαρρηγόπουλο – εδραιωτή του σχήματος Αρχαιότητα / Βυζάντιο / Νέος Ελληνισμός – επειδή, με αφορμή μερικά επίμαχα αρχαιολογικά ευρήματα, ο δεύτερος δεν είχε πρόβλημα να αναγνωρίσει την επιρροή του σλαβικού στοιχείου στη διαμόρφωση του νεότερου Ελληνισμού.

Ας συγγράψουμε λοιπόν τόμους, ας οργανώσουμε συνέδρια, ας αναρτήσουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όλα με κριτικό νου. Όλα χρειάζονται και καλώς χρειάζονται. Η πολυφωνία όντως αποτελεί θέσφατο της σύγχρονης δημοκρατίας. Ας ξεκλειδώσουμε το μυστήριο του «Zeitgeist». Ποιος θα εκφράσει όμως τη μυθολογία, τη «Μεταφυσική» του έθνους; Καμία ομάδα καταστολής δεν θα εισβάλει σε κανένα συνεδριακό κέντρο. Γιατί όμως να εισβάλει το συνεδριακό κέντρο στο σπίτι όλων των Ελλήνων;

Ο Παζολίνι μάλλον δεν είχε πολυσκοτιστεί στην ζωή του ούτε για τον Κυβερνήτη ούτε για το ότι μισό αιώνα αργότερα από το απόφθεγμά του οι γείτονες θα εόρταζαν την επέτειο της ανεξαρτησίας τους. Ίσως όμως σήμερα να γελά από το Βασίλειο της Λίμπο βλέποντας μια ολόκληρη χώρα να πελαγοδρομεί σε αναζήτηση της ορθολογικής «αλήθειας», μια αναζήτηση που έξω από κάθε πλαίσιο αυτού που ονόμαζε ιερότητα μόνο σε διαρκές μαρτύριο μπορεί να καταλήξει.

Κ.