Η πρόσφατη παρέμβαση του Νίκου Κοτζιά με αφορμή το βέτο που άσκησε η Βουλγαρία στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ αποτελεί ένα μνημείο αλλεπάλληλων αντιφάσεων και παραβάσεων της απλής συλλογιστικής. Αν ο κ. Κοτζιάς ήταν ο οποιοσδήποτε ιδιώτης που απλά εκφράζει την άποψή του πάνω στις εθνικά προσδιορισμένες ζυμώσεις της νότιας Βαλκανικής, ίσως το εν λόγω κείμενο αντιμετωπιζόταν απλά με θυμηδία^. η θητεία του ως Υπουργού Εξωτερικών όμως και, κυρίως, ο ρόλος του ως εμπνευστή της ατημέλητης Συμφωνίας των Πρεσπών καθιστά το νέο του κείμενο ξεκάθαρα προκλητικό.

Στην εμφανή προσπάθειά του να στοχεύσει την «ακροδεξιά» της Βουλγαρίας αλλά και τη δαμόκλειο σπάθη της Τουρκίας, δίχως όμως και να θίξει τον πατριωτισμό των Ελλήνων, ο εμβριθής κ. Κοτζιάς χρησιμοποιεί τον όρο «Σλαβομακεδόνες» για να χαρακτηρίσει τους Σλάβους της Βόρειας Μακεδονίας. Διερωτάται κανείς τότε γιατί η Συμφωνία των Πρεσπών μιλά για «Μακεδόνες» ή για «πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας», εννοώντας τους, κατά Κοτζιά, «Σλαβομακεδόνες». Αν ο ίδιος ο συγγραφέας της Συμφωνίας δεν έχει το δημόσιο θάρρος να χρησιμοποιήσει τους όρους που ο ίδιος, όχι μόνο αποδέχτηκε, αλλά και οραματίστηκε – γιατί ας μην αυταπατώμεθα, η Ελλάδα στις Πρέσπες υπέγραψε την ύπαρξη σκέτων «Μακεδόνων» – δεν αποτελεί αυτό άμεση παραδοχή ανεκδιήγητου ιστορικού ατοπήματος και απαράδεκτης προχειρότητας με την οποία λύθηκε ένα εθνικό θέμα μείζονος σημασίας; 

Ανάλογη θυμηδία προκαλεί η αποστροφή του κ. Κοτζιά περί «πολυεθνικής Ισπανίας», την οποία προφανώς χρησιμοποιεί ως παράδειγμα αρμονικής εθνοτικής συνύπαρξης. Αν αναλογιστούμε την πράγματι…αγαστή συνύπαρξη Καταλανών (σήμερα) και Βάσκων (στο παρελθόν) με το ισπανικό κράτος, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με τον κύριο υπουργό ότι τέτοια περίοδο ειρήνης και νηνεμίας δεν έχει ξαναδεί ο πλανήτης. Κάνοντας αναφορά στην Ισπανία άλλωστε, ο κ. Κοτζιάς δηλώνει ότι θαυμάζει την «πολυεθνική» Βόρεια Μακεδονία, όπου συνυπάρχουν Σλάβοι, Αλβανοί και Βλάχοι. Θεωρεί άρα πως σε τέτοιο στέρεο οικοδόμημα, ενσάρκωση της μεταμοντέρνας πολυπολιτισμικότητας, οι ακροδεξιές (ό,τι και αν σημαίνει αυτός ο καταχρηστικά χρησιμοποιούμενος όρος) αντιλήψεις δεν έχουν θέση. 

Ο κύριος υπουργός και καθηγητής όμως λησμόνησε να μας εξηγήσει γιατί έσπευσε να κατοχυρώσει τον «μακεδονικό» (παραδόξως, όχι «σλαβομακεδονικό») εθνικό προσδιορισμό στη γλώσσα και την εθνότητα των γειτόνων μας που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του αυτοπροσδιοριστικού αφηγήματος του σλαβικού στοιχείου της Βόρειας Μακεδονίας. Γιατί άραγε αδίκησε η Συμφωνία τους Αλβανούς και τους Βλάχους οι οποίοι βλέπουν την δική τους ταυτότητα να απουσιάζει από το όνομα του κράτους και τον αυτοπροσδιορισμό της κυρίαρχης εθνοτικής κοινότητας; Πού είναι οι αναφορές στην Αλβανία ή την «Βλαχία» στο όνομα της Βόρειας «Μακεδονίας», της οποίας η πλειοψηφία αφέθηκε ελεύθερη να μονοπωλεί τον χαρακτηρισμό «Μακεδόνες»; Αν ο κ. Κοτζιάς προσέβλεπε στην ενίσχυση του πολυεθνικού χαρακτήρα του κράτους των Σκοπίων, πώς συναίνεσε σε μία λύση που επέτεινε την ταύτιση μεταξύ κράτους και κυρίαρχης εθνότητας εις βάρος των εκεί μειονοτήτων, ενώ ταυτόχρονα ενίσχυσε τις βουλγαρικές φοβίες απέναντι σε προβλήματα που σχετίζονται με δικές τους μειονότητες; Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι θέλει πραγματικά ταλέντο για να συναφθεί μία συμφωνία με τόσες ταυτόχρονες «επιτυχίες». 

Κλείνοντας, ας προσέξουμε την επιδέξια συναισθηματικά φορτισμένη αναφορά του κ. Κοτζιά στους Έλληνες Μακεδονομάχους στο τέλος. Η οποία βέβαια ξενίζει την ώρα που ο κύριος υπουργός και καθηγητής μας θυμίζει πως «το “Μακεδονικό” ξεκίνησε ως μια ενδοσλαβική διαμάχη», εμμέσως χαρακτηρίζοντας την ελληνική εμπλοκή τότε (επομένως και τώρα;) περίπου περιττή και αχρείαστη. Πού να φανταζόταν βέβαια η «ενδοσλαβική διαμάχη» την καλή της τύχη να επιλυθεί τελικά από μια προσωπικότητα του…διαμετρήματος του κ. Κοτζιά.

Κ.