Τις προηγούμενες εβδομάδες ζήσαμε το παράδοξο να δημιουργηθούν αντιδράσεις για ένα επιστημονικό – κατά δήλωση των οργανωτών του – συνέδριο λόγω ενός διαφημιστικού στην τηλεόραση. Παράδοξο, γιατί το συνέδριο πιθανότατα θα λάμβανε χώρα χωρίς πολλοί να το παίρνουν είδηση αν δεν υπήρχε το εν λόγω σποτ, και γιατί οι μη-επιστημονικές φιλοδοξίες των διοργανωτών του τελικά καταδίκασαν το συνέδριο συνολικά, καθώς αυτό ακυρώθηκε.

Πέραν του αντικειμένου της συζήτησης (γονιμότητα, υπογεννητικότητα, δικαιώματα γυναικών κλπ.), ενδιαφέρον έχει το θέμα του του ίδιου του διαφημιστικού, η αλυσίδα αντιδράσεων που προκάλεσε και τι αυτό λέει για τον τρόπο που συζητούμε επιστημονικά ζητήματα με κοινωνικές προεκτάσεις. 

Η γυναίκα που εμπνεύστηκε το εν λόγω διαφημιστικό μίλησε, κατά δική της ομολογία, «από καρδιάς», αποτύπωσε δηλαδή σε αυτό την πάλη με τους προσωπικούς της δαίμονες με το ζήτημα της μητρότητας. Τελικά, το μόνο που κατάφερε ήταν να επισύρει την δημόσια μήνη, με έναν στρατό εξοργισμένων να ξεσηκώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χωρίς να το περιμένει και η ίδια η δημιουργός του, μάλλον επειδή ακριβώς ήταν γυναίκα, το διαφημιστικό έκρουσε ευαίσθητε χορδές. Σημειώνουμε εδώ την ειρωνεία ότι το αίτημα της απαγόρευσης (διαφημιστικού και συνεδρίου) ξεσηκώθηκε από μια γυναικεία δημιουργία, δηλαδή η νίκη επί του σεξισμού πέρασε μέσα από την φίμωση μιας γυναικείας φωνής.

Δεν διαφωνούμε φυσικά ότι το διαφημιστικό αναπαρήγε όρους παραδοσιακούς και συντηρητικούς για τον ρόλο της γυναίκας, πράγμα που εν μέρει οφείλεται όμως, ας επαναληφθεί, στον αυτοβιογραφικό, άρα βιωματικό, χαρακτήρα του. Η αντίδραση υπήρξε άμεση: Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέσυρε την αρχική της στήριξη στο συνέδριο, το οποίο τελικά είδε τους τίτλους τέλους. Το ερώτημα όμως παραμένει αν αυτός ήταν ο ενδεδειγμένος τρόπος για να συζητηθεί ένα περίπλοκο θέμα το οποίο φυσικά δεν εξαφανίζεται επειδή απλά αποφύγαμε να μιλήσουμε για αυτό.

Για να γίνουμε σαφέστεροι: Από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πρώτη πολίτη της χώρας και κορυφαία νομικό, θα ανέμενε κανείς κάτι περισσότερο από δήλωση αποχώρησης, και κατ’ ουσία σιωπής, για ένα ζήτημα που αφορά όλους τους πολίτες και πρωτίστως τις γυναίκες. Αν μη τι άλλο, τι είναι χειρότερο; Η, έστω και απρόσεκτη, στήριξη της Προέδρου σε ένα, ας δεχτούμε προβληματικό σε κάποιες πτυχές του, συνέδριο; Ή η έμμεση συμβολή της στην ακύρωση μιας συνάντησης και το φίμωμα του δημοσίου διαλόγου στην χώρα στην κεφαλή της οποίας βρίσκεται; Είτε η μια είτε η άλλη επιλογή της δεν θα έπρεπε να εξηγηθεί κάπως;

Θα μπορούσαμε να φανταστούμε την Πρόεδρο για παράδειγμα να εξηγεί γιατί το διαφημιστικό αποκάλυπτε μια οπτική του ρόλου της γυναίκας την οποία οφείλουμε να ξεπεράσουμε αν θέλουμε όντως να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που η διεξαγωγή του συνεδρίου ήγειρε. Μια, έστω και έμμεση, συγγνώμη της από τις γυναίκες που θίχτηκαν θα ήταν μια πολύ δυνατή κίνηση. Αντ’ αυτού, η εντύπωση που δημιουργήθηκε είναι ότι η πρώτη πολίτης της χώρας άγεται από τις αντιδράσεις λαϊκών τραγουδιστών και influencers των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις για το τι η ίδια πιστεύει και τι σκέψεις την οδήγησαν στις δυο αντικρουόμενες αποφάσεις της (συμμετοχή και μετά απόσυρση).

Αντίθετα, η Πρόεδρος θα μπορούσε να εξηγήσει, ακόμα και αποσυρόμενη, ότι δεν είναι πρέπον μία διαφημιστική αστοχία να συμπαρασύρει ένα ολόκληρο συνέδριο το οποίο ασχολείται με ένα πρόβλημα που απασχολεί πολλές Ελληνίδες. Θα «κέρδιζε» έτσι πολίτες που θεωρούν ότι το αντικείμενο μιας συζήτησης δεν πρέπει να αποκλείει εξαρχής την διεξαγωγή αυτής και που σήμερα νιώθουν αποξενωμένοι από τον δημόσιο διάλογο, βαθαίνοντας έτσι το πραγματικό ρήγμα που διαπερνά την κοινωνία σήμερα μεταξύ ακραίων φωνασκούντων όλων των αποχρώσεων και τρομαγμένων ιδιωτευόντων. Αντιθέτως, αποσύροντας απλά την αιγίδα της, είναι σαν να παραδέχεται ότι το αρχικό κίνητρο της στήριξης ήταν ευκαιριακό, αν όχι υστερόβουλο, για την δημόσια εικόνα της, μέχρι που βρέθηκε αντιμέτωπη με αντιδράσεις. 

Ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας περιορίζεται ως γνωστόν κυρίως σε λογοτυπικές δηλώσεις και στην παρουσία σε παραδοσιακές τελετές, εκδηλώσεις εθνικού περιεχομένου κλπ. Πλέον όμως η κοινωνία μας στρέφεται δυναμικά σε θέματα φύλου, ισότητας και δικαιωμάτων, πράγμα που δημιουργεί προϋποθέσεις έντασης αλλά και γόνιμης ανταλλαγής απόψεων. Με το επίμαχο διαφημιστικό βρεθήκαμε στην πρώτη κατάσταση, την ένταση, και αποτύχαμε να φτάσουμε στην δεύτερη, τον εποικοδομητικό διάλογο. Η Πρόεδρος έχει το κύρος, την κατάρτιση και, σε μία ευχάριστη συγκυρία, το φύλο για να παρέμβει ουσιαστικά σε μια τέτοια συζήτηση. Τούτη τη φορά δεν τα πήγε και τόσο καλά. Ας δούμε τι επιφυλάσσει το μέλλον.

Κ.